Tìm kiếm Blog này

Ẩm Thực Cà Mau

Cà Mau, mảnh đất chót cùng của phương Nam khoáng đạt, bước dừng chân lịch sử của hành trình ông cha mấy ngàn năm mở cõi. Trong cõi tâm tư của người dân đất Việt, có lẽ ai chẳng ao ước một lần được đặt chân đến đây, để tận mắt chứng kiến sự sinh sôi nảy nở trên vùng đất hằng ngày vươn mình lấn biển bởi dòng phù sa bồi đắp và để tận hưởng cảm giác tự hào quá đỗi về đất nước mênh mông từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau. 
      Cà Mau, cái tên bây giờ nghe đã bớt xa xôi như hồi trước vì những thành tựu phát triển kinh tế-xã hội nhiều năm gần đây. Cả nước biết đến Cà Mau là địa phương có tốc độ tăng trưởng ổn định và bền vững, có ngành kinh tế mũi nhọn Thủy sản đóng góp rất lớn vào kim ngạch xuất khẩu của ngành Thủy sản nước nhà… Tuy nhiên, còn một Cà Mau rất khác : hiền hòa và bình dị tình đất, tình người. Chất tình ấy chan hòa trong cách ứng xử, phong tục, tập quán, tên từng địa danh… và đặc biệt thấm đượm trong những món ăn dân dã. Không là chuyện ẩm thực đơn thuần, trong từng món ăn gói trọn hương vị quê hương, là một nét độc đáo trong bản sắc văn hóa xứ Cà Mau.


Đặc sản ba khía Rạch Gốc

Về với vùng đất Rạch Gốc (thuộc xã Tân Ân huyện Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau), hẳn du khách không khỏi chạnh lòng. Từ trung tâm Tp. Cà Mau, khoảng hơn một giờ đồng hồ đi bằng tàu cao tốc, du khách sẽ đến được với cửa biển Rạch Gốc.
Ngoài các cảnh quan thiên nhiên mang vẻ đẹp hoang sơ, thì chắc chắn những ai đến đây cũng sẽ rất thích thú với một món ăn mà từ lâu đã trở thành đặc sản của địa phương: ba khía.
Ba khía Rạch Gốc đã có thương hiệu từ xưa đến nay vì chỉ có địa phương này con ba khía mới thật sự ngon, hấp dẫn hơn cả. Khoảng tháng 7, tháng 8 Âm lịch hàng năm là vào mùa ba khía. Loại ba khía này ăn trái mắm đen rụng xuống nên có gạch son, thịt thơm và chắc hơn giống ba khía ở các nơi khác.
Ba khía sau khi bắt xong, rửa sạch và muối ngay tại chỗ. Cho muối thấm khoảng 5 đến 7 ngày đêm là có thể ăn được. Muối ba khía không nên mặn quá, cũng không muối lạt quá. Vì nếu mặn thì thịt sẽ xẵng lại, còn nếu lạt quá thì thịt mau bủng, ăn mất ngon.
Ngoài ra, ba khía còn được chế biến bằng cách luộc sả ăn cùng với nước chấm. Nước chấm được chế biến rất đơn giản nhưng không kém phần đặc biệt; gồm sả băm nhuyễn, trộn chung với cơm mẻ, cho chút ớt vào tạo vị cay rồi bỏ thêm chút gia vị cho vừa ăn. Với cách ăn này, thịt của ba khía rất ngọt, thơm do hòa với hơi cay của ớt, sả và chút chua, nồng của cơm mẻ; ba khía luộc ăn cùng với nước chấm sẽ là một món ăn không thể quên đối với du khách.
Với hai món ăn độc đáo từ ba khía Rạch Gốc của vùng đất mũi, du khách nên đến tận địa phương vào những ngày tháng 7, tháng 8 Âm lịch này để được thưởng thức một cách trọn vẹn. 
Lẩu mắm U Minh
Nguyên liệu chính của món Lẫu mắm U Minh cũng là mắm sặc (nhưng phải là mắm ngon). Mắm được nấu rả thịt, lược kỹ xương, nêm nếm bột ngọt, đường cho vừa ăn rồi cho vào lẫu. Để cho dậy mùi người ta còn bổ sung thêm một ít lá sã bằm mịn, phần gốc sã đập giập cho vào lẫu. Bí quyết làm cho nước lẫu có vị béo, thơm và sánh người ta cho vào một ít sữa bò thay đường. Lẫu mắm hạp với nhiều lọai thịt hay cá tùy thích. Nhưng lẫu mắm U Minh nhất định phải được nấu với cá đồng. Ngon nhất là lươn, cá rô mề, cá lóc bự hoặc cá trê trắng mới trúng sách.
Ngòai cá ra, lẫu mắm có thể được bổ sung thêm thịt cua đồng, ốc lác, thịt ba rọi,...Nhưng điều thú vị nhất khi ăn món lẫu mắm là được thưởng thức rất, rất nhiều lọai rau đồng. Lẫu mắm là món quy tụ nhiều lọai rau hoang dã nhất. Có thể đúng khi nói rằng, không có món ăn nào trên thế giới lại được ăn kèm với nhiều lọai rau như lẫu mắm. Đặc biệt, lẫu mắm của xứ U Minh không thể nào thiếu đọt chọai, rau the, nhãn lòng, bông súng, rau trai, tàu bay, rau mác,v.v….Người ăn sẽ được thưởng thức hương vị: ngọt, bùi, chua, chát, đắng, cay, của nhiều, rất nhiều lọai rau đồng sẵn có ở vùng đất U Minh.
Lẫu mắm đã trở thành món không thể thiếu ở nhiều nhà hàng sang trọng trong cả nước. Về nguyên tắc chế biến đều giống nhau. Tuy nhiên, mỗi nơi lại có sự khác biệt bởi việc sử dụng lọai thịt cá nào và dùng rau nào ăn kèm cho hợp với phong thổ của quê hương. Song, dù bạn là người xứ nào, nhưng với bữa tiệc lẫu mắm ở rừng U Minh chắc chắn sẽ là dư vị đậm đà, dung dị và da diết không thể nào quên! Bởi nó gợi lại những ấn tượng quá khứ và kỷ niệm của lớp lớp tiền nhân thời mở cõi. 

Rùa rang muối

Rùa là một loại động vật hoang dã có rất nhiều ở vùng rừng ngập mặn mũi Cà Mau. Có nhiều loại rùa, nào là rùa vàng, rùa nắp, rùa quạ, rùa hôi, rùa dém..., nhưng ngon nhất là rùa vàng, kế đến là rùa nắp, không có thì “xài đỡ” rùa quạ, chớ rùa hôi hay rùa dém thì đúng như cái tên của nó, nghe mùi là thấy không ngon rồi.
Trước đây rùa sống trong tự nhiên rất nhiều, người dân Cà Mau tha hồ săn bắt đem ra chợ bán. Thời gian gần đây, để bảo vệ động vật hoang dã khỏi bị tuyệt chủng nên chính quyền tỉnh Cà Mau đã cấm săn bắt, buôn bán rùa tự nhiên mà chỉ cho phép buôn bán rùa nuôi (giống như người ta nuôi tôm, cua, sò huyết hay nghêu vậy). Rùa có thể làm được rất nhiều món ăn ngon và bổ, nhưng ngon nhất vẫn là món rùa rang muối, vừa dễ làm, dễ tìm gia vị, vừa được thưởng thức cách ăn dân dã đặc biệt của người xứ Cà Mau.


Chả trứng mực đất Mũi

"Câu mực tuy cực mà vui
Khoái ăn trứng mực, lui cui câu hoài" Trứng mực có gì quyến rũ các ngư phủ đến nỗi trở thành ca dao để trẻ con vùng U Minh thuộc lòng. Người nội trợ trứ danh nào sáng chế món ăn này đến giờ chưa ai biết. Dù vậy, dân câu mực vẫn cứ "lui cui câu hoài" để vừa có tiền lại vừa đáp ứng nhu cầu "khoái ăn trứng mực" của mình, của người.
Trứng mực chiên thành chả có màu vàng rộm như chả quế. Đẹp mắt và có mùi thơm đặc trưng. Chả cắt từng lát chừng ngón tay, dọn ra bàn cùng rau thơm và bánh tráng. Cuốn từng cuốn, chấm nước mắm nhĩ, hay muối tiêu chanh. Món đặc sản này đem đến cho người ăn cái mềm mại của rau, cái dai mềm của bánh tráng, cái dẻo xốp, béo bùi của trứng mực, không lẫn được với bất kỳ món ăn nào.
Thường, những miếng chả trứng mực đặc biệt này, người dân quê biển Cà Mau dành đãi khách phương xa. Nó cũng là món quà quý dùng gửi tặng bà con quyến thuộc tha phương kiếm sống, ăn để mà ngậm ngùi thương nhớ quê nhà. Nếu có dịp về xứ biển Cà Mau, bạn nhớ đòi ăn cho được chả trứng mực, vì đó là một món ngon chỉ có ở vùng đất mũi!

Vọp nướng chấm muối tiêu
Món ăn này vừa mang hương vị đặc biệt, vừa mang niềm vui bất tận cho khách tứ phương. Cà Mau bây giờ rất hiếm vọp, vì nó trở thành món ăn quý hiếm.
Lựa loại vọp ta, rửa sạch, để ráo nước, sắp vào đĩa. Gia vị gồm muối tiêu chanh thêm bột ngọt, các loại rau cải. Lò than cháy đều, đặt lên bàn, để vỉ nướng lên trên. Ðặt vọp lên vỉ, có thể nhiều con cùng một lúc. Khi tiệc đến lúc nào hứng thì món vọp nước sẽ làm cho rôm rả hết ý! Lúc vọp há miệng là vừa chín tới, ăn rất ngọt. Ðể lâu sẽ chín quá, khô nước, thịt dai, nhạt nhẽo.
                                                                                       (Nguồn: Theo camau.gov)


Cá Đối kho dưa cải

           
Nhớ lại khi còn nhỏ, vào những ngày giáp hạt cực cái ăn thì tôi cùng cha lao xuống đìa, bộng, vuông, ao… để kiếm cái cho mẹ tôi chế biến làm món ngon trong buổi cơm thường trực của gia đình. Những lần như vậy tôi luôn thích thú vì được cha khen về tài nghệ bắt cá của tôi - một tay sát cá siêu hạng. Tôi không quan tâm có phải mình là tay sát cá siêu hạng hay không nhưng thú thật tôi thích mò lặn câu những con cá loài vật sống dưới nước, những lần như thế này tôi có một cảm giác thích thú khó tả…tuổi thơ và ký ức tôi đã gắn với dòng sông, bến nước và được nuôi lớn bằng chính những món ngon do chính dòng sông, bến nước mang lại. Món ngon từ cá thì vô số có đến hàng trăm hay hơn thế nữa, những món ngon này thường đậm đà hương sông, hương biển. Một trong những món ngon đó có lẽ gây ấn tượng đến tận bây giờ đối với tôi là món Cá đối kho dưa cải. Cá đối thường sống trên những dòng sông nước lợ hay trong vuông…nhưng cá đối ngon thường là những con cá đối sống trong vuông. Vào những ngày cần cái ăn mà không phải vào dịp xổ vuông thì người ta thường bắt cá đối trong vuông bằng chài, bằng lưới. Chỉ cần tung một vài chài hay giăng vài tay lưới thì có thể chọn được mớ cá đối cho buổi ăn trong ngày, còn vào những dịp xổ vuông thì khỏi nói mớ thì đem bán, mớ để dành ăn. Không phải vì mẹ là người hay nói hay là mẹ luôn muốn con gái mình biết hết mọi đường về tài nội trợ để sau này vừa lòng những bà mẹ chồng khó tính hay không mà cứ mỗi lần chuẩn bị buổi ăn tôi thường được nghe “ké” mẹ giảng giải về cái ăn cho chị,  lâu ngày tôi nhiễm luôn đường nội trợ mà đến tận bây giờ những lúc rảnh rỗi, tôi thường vào bếp dưới ánh mắt thán phục của vợ tôi và tụi nhỏ. Thế nhé ! Cá đối thường được chế biến làm nhiều món ăn tùy  thích nhưng muốn ăn cá đối mặn mà thì người ta thường nấu cá đối kho dưa cải. Cá đối được rửa sạch để nguyên con nhớ là đừng bận tâm làm ruột vì là cá đối vuông nên ruột rất sạch và béo. Lấy một ít dưa cải ra vắt cho chảy hết nước chua đem cắt thành từng khúc vừa ăn. Đem cá đối kho chung với dưa cải nhớ là kho hơi nhiều nước chút đỉnh kho với lửa riu riu đợi vừa chín tới là có thể dọn lên mâm cơm gia đình. Những chén cơm nóng được chan nước cá đối kho dưa cải dằm thêm chút ớt sừng trâu cứ trhế mà ăn, lâu lâu gắp một đũa cá đối, à ! nếu mà trúng phải cái bụng cá thì phải nói béo ngậy tận chân răng…Cứ thế món ăn của mẹ, của nhà quê, của vuông, ao…cứ nuôi tôi lớn tận bây giờ…Cũng từ đây tôi cảm nhận hơn ca từ “quê hương nếu ai không nhớ, sẽ không lớn nổi thành người”
                                                                                                                                          Mẫn sưu tầm


Canh cua đồng nấu lá mồng tơi


    Sáng nay, Ba tui đi chợ sớm hơn mọi khi. Thiệt là may mắn, chị bán hàng quen thuộc hay chèo xuồng từ trong huyện ra chợ bán, bẵng đi một thời gian vắng bóng trên con sông cặp phố chợ, nay lại xuất hiện và vẫn không quên kiếm xâu cua đồng bán cho mối như tôi. Nhất định hôm nay, ba thằng Út sẽ rất vui khi được ăn lại tộ canh cua đồng nấu mồng tơi; hổm rày, ổng có thèm, tui cũng chỉ nấu đỡ mồng tơi với thịt heo băm nhuyễn. Bởi vì, rất hiếm lúc gặp được cua đồng giữa phố thị...
    Từ hồi chồng con Tư không chịu ở rể nữa, đứa con gái này phải theo về quê chồng lập nghiệp, hai ông bà già bỗng cảm thấy cô đơn. Thằng Út có công ăn việc làm ổn định, mua được nhà ngoài thị xã, nó hiếu thảo, thôi thì tui với ổng chìu con mà đứt ruột sang lại miếng đất, bỏ mấy cái đèn dầu nằm chỏng chơ trên bộ ván để về đây sống chung với nó. Đời sống khá giả và thoải mái, lâu dần rồi cũng quen khẩu vị thị thành. Nhưng chẳng hiểu vì sao, ổng cứ than thèm canh cua đồng nấu mồng tơi, khiến tui chợt bùi ngùi...

    ... Nhớ ngày trước, mảnh vườn sau nhà xanh nhất màu mồng tơi, mồng tơi leo giàn mịt kín và tươi non. Phần lớn vì kiếm thêm thu nhập, phần nữa vì cả nhà đều thích hương vị canh mồng tơi - đặc biệt là mồng tơi phải nấu với cua đồng, thỉnh thoảng cộng thêm trái mướp; cho nên giữa mảnh vườn đủ các loại rau màu, chỉ độc mồng tơi là nhiều hơn cả. Mỗi lần mấy cha con đi ruộng mà bắt được cua đồng, thể nào khi về đến nhà, thằng Ba mình mẩy sình bùn tức thì cắp cái rổ ra ngoài vườn hái lá mồng tơi. Thằng Hai hôm nào được nghỉ học, nó cặm cụi giúp tui rửa và gỡ gạch cua đồng đựng riêng trong cái chén nhỏ. Con Tư thì lễ mễ bưng cái nồi lưng lưng nước, để lúc má vừa giã hết cua đồng là liền có nước mưa mà lọc lấy nước cua đồng để nấu canh; xong nồi nước thì vội vàng rửa rổ mồng tơi, vừa rửa vừa để ý xem giàn mướp ngoài hè có trái nào ăn được chưa, đặng nấu canh chung cho thêm phần hấp dẫn.

    Tụi nhỏ đã chuẩn bị sẵn sàng hết, tui chỉ việc bắc nồi nước cua đồng lên bếp, trong lúc đợi nước sôi thì tranh thủ lặt lá mồng tơi và xắt nhỏ trái mướp. Thiệt ngộ, cái nước cua đen đục khi bắt lửa bỗng trở nên trong veo, váng thịt cua nổi lên từng lớp, rồi nước chuyển sang màu xanh lơ lơ khi cho rổ mồng tơi và mướp vào. Gạch cua phi riêng trong cái chảo nhỏ, đổ vào nồi canh cua đồng đang lựng khói... Thằng Út thính mũi, đang ở đâu đó quanh xóm chơi, vội vã về ngay lúc mấy anh chị nó dọn mâm. Sắp nhỏ tranh nhau múc váng cua đồng, gắp đũa rau mồng tơi kèm vài miếng mướp, ăn rồi toát cả mồ hôi. Tui với ổng nhìn nhau mà cười...

... Còn hôm nay, thằng Út đi công tác. Bên nồi canh cua đồng nấu mướp và mồng tơi, chỉ hai ông bà già ngồi nhớ lại chuyện ngày xưa...

                                                                                                                                           Mẫn sưu tầm


Chả cá thác lác chiên nấu canh hẹ

    Ngày xưa, mẹ chồng đi coi mắt nàng dâu, thường hay thử tài nghệ nấu nướng; còn ngày nay, những bà mẹ chồng có cái nhìn thoáng hơn với cô dâu mới cưới trong chuyện bếp núc. Nhưng, mẹ tôi vẫn thường bảo: Con gái lớn rồi phải biết học nấu nướng để sau này còn lấy chồng nữa chứ. Thời còn học phổ thông, những lúc rỗi rãi, tôi hay vào bếp phụ mẹ chuẩn bị bữa ăn đợi cha tôi tan ca về... Từ con bé chỉ nhặt giúp mẹ vài cọng hành, bóc vỏ mấy củ tỏi, nay tôi đã trưởng thành, có thể tự tay nấu nhiều món ăn ngon. Thế nhưng, mỗi khi vào bếp, tôi lại nhớ nhiều đến món chả cá thác lác nấu canh hẹ, bởi vì đây là món ăn lần đầu tiên mẹ làm bài nhập môn cho tôi vào vai đầu bếp...
    Tôi còn nhớ rất rõ mẹ chỉ tôi tỉ mỉ cách lát phần thịt của cá sao cho khỏi vướng xương cá, sau đó dùng muỗng cạo lấy nạc cá. Nạc cá vừa đủ dùng cho khẩu phần ăn đã định, cho vào cái cối đủ “diện tích” cho công đoạn quết chả, rồi cho các gia vị gồm bột ngọt, tí đường, muối và tiêu còn nguyên hạt vào. Trước khi quết, mẹ tôi dặn đi dặn lại rằng phải thoa tí dầu ăn vào cái chày nhỏ hay cái muỗng dùng để quết cá, như vậy chả cá mới dai và ngon.
    Cá thác lác đã đánh chả xong, cho lên chảo chiên thành từng miếng vừa bằng bàn tay, đừng quá dày cũng đừng quá mỏng; vớt ra để nguội, xắt lát theo chiều dọc hay chiều ngang tùy thích. Bắc nồi nước đủ dùng, đợi đến lúc sôi già thì cho chả cá thác lác chiên và hẹ cắt khúc vào cùng lúc; nêm nếm vừa miệng, chờ nước sôi một dạo nữa thì nhanh tay nhắc xuống, kẻo hẹ mềm quá sẽ mất ngon. “Nhớ rắc thêm tiêu lên tô canh đấy, con gái”...
    Món này không phải là món cao sang, cũng không là món tuyệt chiêu của mẹ dạy cho tôi. Nhưng, lần đầu tiên được tham gia nấu bữa ăn và được ăn nóng tô canh hẹ nấu chả cá thác lác chiên còn nghi ngút hương vị cay nồng của bột tiêu vừa lúc ba tôi tan ca về, không phải đợi ông như những bữa ăn trước - cảm giác này đã trở thành một kỷ niệm đẹp đẽ trong đời. Kỷ niệm theo tôi đến tận bây giờ những lúc vào bếp... Vậy đó ! Bạn hãy cùng tôi thưởng thức món chả cá thác lác chiên nấu canh hẹ...
                                                                                                                                 Mẫn sưu tầm

Cháo Cá Kèo


Cháo cá kèo là món ăn bình dân ở xứ Cà Mau chằng chịt sông rạch này ! Cá kèo – một loài hải sản nhiều chất dinh dưỡng, bổ, thơm và đặc biệt tăng cường sinh lực cho người ăn. Cá kèo thường sinh sống ở những vùng sông nước lợ hoặc trong những vuông tôm của những vùng đất ngập mặn. Vào những ngày xổ tôm, ngay con nước, người dân có thể thu hoạch hàng trăm ký cá kèo trên một héc-ta mặt nước.
Đó là những con nước mà cá kèo chạy – ở con nước này ngoài việc bán, phơi khô để làm cái ăn hằng ngày thì người dân vùng đất này không quên được một món ăn truyền thống của mình, đó là nấu cháo cá kèo, sau khi gật gù tàn buổi nhậu trúng vuông.Chế biến cháo cá kèo cũng thật đơn giản:
     Cá kèo được rửa sạch rồi cho vào dĩa để tươi sống cạnh bếp ăn và ta cũng không được quên một dĩa hành sống cọng non mơn mởn để giải nhiệt những buổi trưa hè. Bên cạnh đó, ta bắc một nồi cháo trắng, nấu nhừ nêm nếm bột ngọt, mắm muối vừa ăn. Để có một nồi cháo cá kèo ngon hợp khẩu vị, người nấu phải nêm nếm làm sao để khi cháo vừa nhừ là ta có thể cho cá kèo còn tươi vào mà nồi cháo cũng vừa ăn. Có lẽ đây là một bí quyết nhà nghề của người nấu. Khi khách đã yên vị, thì chủ nhà cùng khách cho những con cá kèo vài cọng hành sống rồi khi thấy cá vừa chín thì múc ra tô hoặc chén không quên rắc thêm một ít hành lá, ngò, tiêu vào. Trên bàn bày một lọ nước mắm, một chén gừng xắt nhỏ và một đĩa chanh ớt, tùy ý khách có thể cho thêm để hợp khẩu vị mình. Vậy là ta có thể thưởng thức hương vị của nồi cháo cá kèo của vùng sông nước cực nam này. Món cháo cá kèo thật tuyệt vời khi vừa ăn vừa thổi mới thấy hết vị ngon và hấp dẫn của nó.

Cháo cá kèo chẳng khác nào một phương thuốc “thần hiệu” mỗi khi ăn, sẽ làm ta quên hết ưu phiền mệt mỏi, và nhất là giải nhiệt sau một ngày lao động mệt nhọc.
                                                                                                                                 Mẫn sưu tầm

Cháo nước cốt dừa - cá lóc kho khô

    Mỗi con người, ai cũng có tuổi thơ. Tuổi thơ ở đô thành có đèn lồng, có ánh nến lung linh, những món đồ chơi sặc sỡ...; còn thời thơ ấu đồng quê có ụ rơm, cây bình bát đầy trái, con chuồn chuồn kim khom lưng đạp nước, những lon sữa bò được đục từng lỗ nhỏ, gắn với thanh tre mà kéo lóc cóc quanh sân... Trong tôi có một tuổi thơ quanh cái chái bếp đầy ám khói mỗi bữa chiều mưa, bên những thanh củi khô cũng chợt ẩm ướt vì gió. Giờ đây, góc cạnh và sự phồn hoa của đô thành mỗi một ngày thêm đong đầy trong cuộc sống, cái tuổi thơ đồng quê ít ỏi theo thời gian cứ lùi dần vào ký ức. Nhưng thật lạ, năm nào cũng vậy, hễ mùa mưa về ngang phố thị, nghe trời trở lạnh và những đám mây len vào lòng, tôi lại nhớ về chái bếp xa xưa, nhớ thanh củi ươn ướt gió, đặc biệt là nồi cháo nước cốt dừa - mẻ cá lóc kho khô mà hai má con cùng nấu; ngoài trời, trong không gian, mưa về chầm chậm, bong bóng phập phồng... ... Tỉ mẩn cạo ít bụi vỏ còn sót lại trên trái dừa khô mà má đã lột lớp vỏ cứng bên ngoài, tôi khoái chí nhìn cái sọ dừa tròn lẳn, bóng láng. Má nói má để dành trái dừa này đã mấy bữa rồi, đặng nấu nồi cháo nước cốt dừa ăn với cá lóc kho khô - món khoái khẩu của hai cha con. Tôi lụi hụi chuẩn bị bàn nạo dừa, múc sẵn ca nước mưa để má dùng vắt nước cốt dừa mà trong lòng hí hửng. Lần nào nấu món này, tôi cũng thấy má vắt lấy ít nước dừa cốt cho vào tô, phần nước dừa dảo thì thay nước nấu cháo. Biết má bữa nay “thết đãi”, cha tôi sớm nay đi cuốn câu, đem mớ cá ra chợ bán, đã dành lại vài con cá lóc tròng trọng, rọng trong rổ. Trong lúc đợi những thanh củi cháy giòn ngon, má thoắng một cái đã làm sạch mấy con cá, rồi cắt cá ra từng lát bằng ngón tay, cho vào mẻ ướp.
    Bắc nồi cháo lên lò, ngọn lửa liếm láp quanh nòng, không còn nghe khói cay xè sống mũi như khi mới nhóm. Mùi hạt gạo mới nở bung lẫn trong hương dừa thơm lưng lức, má dặn không được lại gần, nhưng tôi vẫn thấy rõ từng hạt bong bóng cháo nổ bùm bụp rất nhỏ trong nồi. Khi gần nhắc nồi cháo xuống, má mới cho tô cốt dừa vào, khuấy đều. Nồi cháo dừa thơm và béo lựng.
    Ngọn lửa dần dà tắt, bếp lò chỉ còn vài tia lửa nhỏ luồn lách qua những hòn than củi vỡ vụn, hừng hực nóng. Má bắc mẻ cá đã ướp lên, chẳng mấy chốc mẻ cá kho dậy mùi thơm, nước cá kẹo sền sệt và đượm mật màu dừa. Cũng lạ, má vừa cho cả ớt giã dầm dập vừa cho cả bột tiêu vào, có lẽ vì thế món cá kho khô ăn với cháo dừa có vị cay nồng đậm đà hơn món cá kho bình thường !
    Trời vẫn lay lắt mưa, vừa về tới nhà là cha liền cột vội chiếc xuồng mà vào nhà thay áo. Tôi làm “nhiệm vụ” sắp mâm. Cả gia đình nhỏ ngồi quây quần quanh bữa ăn đạm bạc : nồi cháo dừa - mẻ cá lóc kho khô... Hai cha con khen lấy khen để má nấu ăn ngon nhất trên đời. Tôi hít hà khi ăn trúng phải ớt, còn cha thì là “đệ nhất” - má hay bảo cha: “Ông này ăn ớt như ăn dưa dậy hà !”... Lắm lúc, gió thốc hông chái bếp, bụi mưa tạt vào bực cửa...
                                                                                                                                     Mẫn Sưu tầm.

Đọt choại xào tép
    Ở Cà Mau vào những ngày đầu mùa mưa, khi rừng U Minh đã trải qua mùa nắng nóng khắc nghiệt, nước bắt đầu ngập xâm xấp dưới chân rừng, cũng là lúc các loài động vật sống dưới tán rừng như: trăn, rùa, rắn… mà đặc biệt là các loại cá đồng nhiều vô kể, đã nổi tiếng xưa nay của vùng U Minh Hạ, bắt đầu mùa sinh sản. Các loài thực vật khô cằn cũng xanh tươi trở lại, báo hiệu một năm bình yên… Những ngày gian khổ giữ rừng với biết bao nguy cơ xâm hại đến tài nguyên rừng qua đi, lại có dịp du ngoạn trong những cánh rừng bạt ngàn, ngắm nhìn thiên nhiên kỳ thú, rồi quây quần bên bếp lửa, thưởng thức hương vị đồng quê với những món ăn dân dã, được chế biến từ những đặc sản của rừng, sẽ cảm thấy hòa quyện với thiên nhiên, với con người Cà Mau…
Vào kỳ nghỉ hè, được về quê thưởng thức những món ăn ngon, thể nào cũng phải có món đọt choại xào tép. Choại là loại dây leo, thường sống trên thân cây tràm, dây choại người dân dùng để làm nhà, buộc các loại cột, kèo rất chắc chắn. Đối với nghề thủ công mỹ nghệ, dây choại dùng cho việc đan lát thì không thể chê vào đâu được, bởi loại dây này khi đã khô thì rất dẻo và dai.

    Qua những cơn mưa đầu mùa, cũng như các loài thực vật khác, choại bắt đầu đâm chồi, đọt choại non xanh mơn mởn bám đầy trên những thân tràm. Chỉ cần xách rổ vào rừng mươi phút là có thể hái đủ cho một bữa ăn, chọn những đọt to tròn đem về rửa sạch, nếu cầu kỳ hơn một chút, khi có sẵn gia vị trong nhà thì nấu món lẩu mắm ăn nóng trên bếp than hồng, trụng từng mớ đọt choại xanh non vào lẩu, đến khi đọt choại vừa mềm gắp ra từng đũa thơm lừng thì thật là ngon. Nhưng đối với người nông dân, vào mùa này rất bận cho mùa vụ, nên việc chế biến món ăn ngon đơn giản mà tiết kiệm được thời gian là điều cần thiết. Chỉ với một mớ tép bạc rửa sạch, lột vỏ xào chung với đọt choại, nếm cho vừa ăn là đã có một món ăn nhanh tuyệt ngon.

                                                                                                                                    Mẫn Sưu tầm